بزه دیدگی زنان در شبکه های اجتماعی؛ نمودها و راه‌کارها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری وجرم شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه ازاد اسلامی واحد گرگان، گرگان ، ایران

2 استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان ، ایران

10.22091/diplic.2025.13662.1024

چکیده

شبکه‌های اجتماعی مجازی با وجود کارکردهای مثبت، تأثیرات منفی قابل توجهی در بروز رفتارهای بزهکارانه دارند. این تأثیرات را می‌توان در دو سطح اصلی بررسی کرد: نخست، ایجاد بستر مناسب برای جرایم سایبری علیه زنان و دوم، تحریک و تسهیل جرایم در فضای حقیقی از منظر جرم‌شناسی، نظریه‌های مختلفی این پدیده را تبیین می‌کنند. نظریه‌های سبک زندگی، فعالیت روزانه و فرصت، چگونگی تبدیل شدن شبکه‌های اجتماعی به بستر جرایم سایبری را توضیح می‌دهند. در مقابل، نظریه‌های یادگیری اجتماعی، معاشرت ترجیحی و تقلید، مکانیسم تأثیرگذاری این شبکه‌ها بر رفتار کاربران و گرایش آنان به بزهکاری در جهان واقعی را تحلیل می‌کنند. مصادیق جرایم سایبری علیه زنان شامل هرزه‌نگاری، مزاحمت‌های سایبری، هتک حیثیت و نشر اکاذیب است. از سوی دیگر، تأثیر شبکه‌ها در فضای حقیقی می‌تواند به جرایمی مانند قتل‌های ناشی از یادگیری یا تقلید منجر شود. آمارها نشان می‌دهد زنان بیش از سایر کاربران در معرض آزارهای آنلاین قرار دارند که پیامدهای روانی شدیدی مانند استرس، اضطراب و آسیب‌های عاطفی پایدار به همراه دارد. در نظام حقوقی ایران، هرچند قوانینی برای مقابله با خشونت سایبری تصویب شده، اما سیاست جنایی کشور در زمینه پیشگیری از بزه‌دیدگی زنان دارای کاستی‌های جدی است. توسعه فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و تکنیک‌هایی چون جعل عمیق، بر پیچیدگی این چالش‌ها افزوده و احتمال افزایش نرخ بزه‌دیدگی زنان را تقویت کرده است. این وضعیت، لزوم بازنگری اساسی در قوانین موجود و توسعه مدل‌های پیشگیرانه کارآمد را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Bradley Flinn, M. (2009) Personal Information Sharing Behaviors of College Students via the Internet and
Online Social Networks: A Case Study, Doctoral Dissertation, Robert Morris University.
Hutton, S. & Haantz, S. (2003). Cyber Stalking. Retrieved from http//www.nw3c.org.
Hayes, R. A. (2009) New Media, New Politics: Political Learning Efficacy and the Examination of Uses of
Social Network Sites for Political Engagement, Doctoral Dissertation, Michigan State University.
Purceel, R., Pathe, M. & Mullen P. E. (2001). A Study of Women Who Stalk. The American Journal of
Psychiatry, 158- 206.
Reno, j. (1999). 1999 Report on Cyber Stalking: A New Challenge for Law Enforcement and Industry.
Retrieved from http://www.usdoj.gov/criminal/cybercrime/cyberstalking.htm.

Alipour, Hassan (2022). Criminal Law of Information Technology. Tehran: Khorsandi Publications.
Ariani, Mohammad Ali (2016). “Study of Social Factors Affecting Violence Against Women”. National
Conference on Management, Psychology and Behavioral Sciences.
Bai, Hossein-Ali; Pourghahrmani, Babak (2010). “Jurisprudential and Legal Study of Pornography in
Cyberspace. Islamic Law, Issue 23.
Computer Crimes Act (approved on 26/5/2009; supplement to the Ta’ziarat Act 1996).
Fattahian, Maryam (2017). “Studying the Global Causes of Increasing Cyber Violence Against Women”.
Qanunyar Magazine, No. 3.
Hosseini, Sayedee Ameneh et. al. (2013). “Study of the Crime of Cyberbullying in Iranian and American
Criminal Law”. Comparative Law Research, Volume 27, Issue 3.
Mohammadnasal, Gholamreza (2007). “Principles and Foundations of the Crime Opportunity Theory, Law
Quarterly”. Volume 37, No. 3.
Pitaro, Michel (2013). Cyber Harassment; Typology, Etiology and Victimology. Translated by: Lamia
Rostami Tabrizi, Sudabeh Rezvani and Marzieh Sadat Aghamirsalim, Criminal Sciences (Book 2).
First Edition, Tehran: Mizan Publishing.
Punishment on Persons Who Engage in Unauthorized Activities in Audiovisual Matters Act (approved on
6/1/2008).
Salimi, Ali and Davari, Mohammad (2001). Sociology of Deviance, First Edition, Qom: Seminary and
University Research Institute.
Ta’ziarat Act (approved on 22/5/1996).
Zare, Zahra and Khoramdel, Kazem (2013). “Psychological Consequences of Violence Against Women and
Girls”. Interdisciplinary Research on Women, No. 2.