استاد حقوق خصوصی و مالکیت فکری، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، جمهوری اسلامی ایران.
10.22091/diplic.2025.14384.1032
چکیده
هوش مصنوعی سامانهای است که میتواند واکنشهایی مشابه تفکر و رفتار هوشمند انسانی داشته باشد، فرآیند تفکری را شبیهسازی نماید و برای حل مسئله استدلال کند. بعلاوه این فناوری توانایی یادگیری سریع وعمیق، تعمیم، اختراع و ارزیابی دقیق دارد. ازاینرو امروزه این فناوری در بسیاری از صنایع بکار گرفته شده است. حق اختراع نیز یکی از دارایی های مهم اشخاص به شمار می رود که برای برخورداری از حقوق انحصاری آنها می بایست به ثبت برسند. اما باتوجه به اینکه نظام بررسی ماهوی در سطح ملی و بینالمللی بر ثبت اختراعات حاکم است، بنابراین طی این فرآیند غالباً امری دشوار، فنی و بسیار زمانبر میباشد. باتوجه به ظرفیتهای هوش مصنوعی و وضعیت فرآیند ثبت، این پرسش مطرح میشود که آیا میتوان از این فناوری در فرآیند ثبت اختراعات، خواه به عنوان یک کارشناس و خواه به منزله ابزاری در دستان ارزیابان مرجع ثبت، استفاده نمود یا خیر. در این جستار در صدد آن هستیم که با روش روش تبیینی- تحلیلی و کتابخانهای این موضوع را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست یافتهایم که از هوش مصنوعی میتوان در طبقهبندی اختراعات، جستجوی دانش پیشین و احراز جدید بودن آنها استفاده کرد. البته بکارگیری هوش مصنوعی همانند سایر فناوریها معایبی نیز دارد که عدم شفافیت و از دست رفتن فرصتهای شغلی انسانی از اهم آنها میباشد.
)